راهنمای کامل پناهندگی جنگی؛ چه کسانی شانس پذیرش دارند؟
در مقاله قبلی درباره همه چیز درباره ویزای آمریکا؛ مسیری دشوار اما دست یافتنی صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره راهنمای کامل پناهندگی جنگی؛ چه کسانی شانس پذیرش دارند؟ صحبت کنیم.
با شدت گرفتن بحران‌ها و درگیری‌های مسلحانه در نقاط مختلف جهان، تعداد افرادی که برای نجات جان خود به دنبال پناهگاه امن هستند، هر روز افزایش می‌یابد. پناهندگی جنگی، نوعی از حمایت بین‌المللی است که به افرادی تعلق می‌گیرد که به دلیل حضور در مناطق جنگ‌زده یا مواجهه با خطرات ناشی از خشونت‌های مسلحانه، دیگر امکان زندگی امن در کشور خود را ندارند.
در دنیای امروز، پناهندگی تنها به معنای عبور از یک مرز نیست؛ بلکه فرآیندی حقوقی و انسانی است که شامل بررسی دقیق شرایط فرد، ارائه مدارک مستند و رعایت مقررات بین‌المللی می‌شود. بسیاری از متقاضیان به اشتباه تصور می‌کنند صرف حضور در منطقه جنگی برای اخذ پناهندگی کافی است، اما واقعیت این است که پذیرش درخواست نیازمند طی کردن مراحل مشخص و مستند است. در این مطلب تلاش می‌کنیم تصویری روشن از قوانین پناهندگی در شرایط جنگی ارائه دهیم؛ از تغییرات جدید سال 2025 در اروپا گرفته تا مراحل ثبت درخواست و نکاتی که می‌تواند شانس پذیرش را افزایش دهد یا آن را از بین ببرد. هدف ما این است که اطلاعاتی کاربردی و قابل‌فهم در اختیار متقاضیان قرار دهیم تا بتوانند با آگاهی کامل، مسیر مهاجرت خود را انتخاب کنند.
پناهندگی جنگی چیست و چه تفاوتی با سایر انواع پناهندگی دارد؟
پناهندگی جنگی، زیرمجموعه‌ای از حمایت‌های بین‌المللی است که برای افرادی که در مناطق بحرانی و ناامن زندگی می‌کنند، در نظر گرفته شده است. برخلاف پناهندگی کلاسیک که بر مبنای دلایل شخصی چون نژاد، مذهب یا گرایش سیاسی اعطا می‌شود، در پناهندگی جنگی، معیار اصلی تهدید جمعی و خطر غیرقابل‌انکار ناشی از درگیری‌های مسلحانه است. به عبارت دیگر، حتی اگر فرد شخصا تحت تعقیب نباشد، ولی زندگی‌اش به خاطر جنگ در معرض خطر باشد، می‌تواند واجد شرایط دریافت «حفاظت جانبی» شود.
قوانین اتحادیه اروپا در سال 2025 درباره پناهندگی جنگی
در سال‌های اخیر و به‌ویژه از 2024 به بعد، قوانین پناهندگی در اروپا دستخوش تغییراتی مهم شده‌اند. پیمان جدید مهاجرت و پناهندگی اروپا، شامل بندهایی است که به‌طور مشخص به شرایط جنگی و بحران‌های گروهی اشاره دارد. مهم‌ترین موارد شامل:
· بررسی هویت و اطلاعات بیومتریک در کمتر از 7 روز
· اختصاص «مسیر سریع» به متقاضیانی که شواهد کافی ارائه می‌دهند
· ارزیابی دقیق بر اساس محل ورود (قانون دوبلین)
· همکاری کشورها در توزیع پناهجویان
· سخت‌گیری بیشتر روی ورودهای غیرقانونی
این قوانین با هدف کاهش فشار بر کشورهای ورودی مانند ایتالیا و یونان و توزیع عادلانه‌تر مسئولیت‌ها تصویب شده‌اند.
شرایط پذیرش پناهندگی جنگی در کشورهای اروپایی
پذیرش پناهندگی در اروپا به شرایطی بستگی دارد که باید به‌طور کامل مستند شود. از جمله:
· اثبات خطر واقعی: ارائه مدارک مانند عکس، گواهی، گزارش رسانه‌ای یا شاهدانی که نشان دهند جان فرد در معرض تهدید بوده.
· ورود قانونی و ثبت به‌موقع: کشورهایی مثل آلمان و فرانسه از متقاضی می‌خواهند بلافاصله پس از ورود درخواست خود را ثبت کند. تأخیر در این روند ممکن است باعث رد درخواست شود.
· رعایت مقررات دوبلین: اگر فرد ابتدا وارد یک کشور دیگر شده باشد، ممکن است به آن کشور بازگردانده شود و درخواستش در کشور جدید بررسی نشود.
تفاوت بین پناهندگی کامل و حفاظت جانبی
بر اساس کنوانسیون ژنو 1951، افرادی که به دلایلی مانند نژاد، دین یا فعالیت سیاسی مورد تهدید هستند، مشمول پناهندگی کامل می‌شوند. اما در مورد پناهندگی جنگی، معمولا از «حفاظت جانبی» استفاده می‌شود. این نوع حمایت، برای افرادی است که به دلیل شرایط بحرانی در کشورشان (مانند سوریه، افغانستان، اوکراین و...) قادر به بازگشت نیستند. با این‌حال، این افراد اغلب اجازه اقامت محدود، دسترسی به خدمات عمومی و گاهی حق کار را دریافت می‌کنند.
اشتباهات رایج درروند درخواست پناهندگی جنگی
بسیاری از درخواست‌های پناهندگی به دلایل قابل پیشگیری رد می‌شوند. مهم‌ترین اشتباهات عبارت‌اند از:
· ارائه مدارک جعلی یا ساختگی
· ورود از مسیرهای غیرقانونی بدون ثبت رسمی
· ثبت درخواست در کشور دوم (نقض قانون دوبلین)
· سکوت درباره جزییات شرایط خطرناک در مصاحبه اولیه
· اقدام دیرهنگام پس از ورود
· اطلاعات دقیق و مشاوره تخصصی می‌تواند از بروز این خطاها جلوگیری کند.
نحوه ثبت درخواست پناهندگی دراروپا
در کشورهای اروپایی مانند یونان، آلمان، فرانسه یا هلند، ثبت درخواست پناهندگی معمولا به صورت شخصی یا آنلاین انجام می‌شود. در مراکز شناسایی و پذیرش اولیه، اطلاعات هویتی، وضعیت جسمی و دلایل درخواست بررسی می‌شوند. در برخی کشورها، اپلیکیشن‌های آنلاین به زبان‌های مختلف از جمله فارسی، عربی و اردو نیز وجود دارد.
پس از ثبت، کارت موقت اقامت به فرد داده می‌شود و در صورتی که درخواست قابل بررسی تشخیص داده شود، مصاحبه و بررسی کامل آغاز می‌گردد.
آیا فقط افراد اهل کشورهای جنگ‌زده می‌توانند درخواست دهند؟
خیر. پناهندگی فقط مختص ساکنان مناطق جنگی نیست. افرادی که در کشور خود به دلایل فردی یا اجتماعی مانند گرایش جنسی، مذهب، یا فعالیت سیاسی در معرض آزار و اذیت باشند، نیز می‌توانند درخواست دهند. حتی در کشورهایی که در حال جنگ نیستند، اگر اثبات شود که فرد خاصی به دلیل شرایط شخصی در معرض تهدید است، امکان اخذ پناهندگی وجود دارد.
انواع پناهندگی
پناهندگی، مفهومی گسترده در حقوق بین‌الملل است که بر اساس شرایط شخصی، اجتماعی یا سیاسی فرد متقاضی، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در این‌جا با مهم‌ترین انواع پناهندگی آشنا می‌شویم:
1. پناهندگی جنگی یا حفاظت جانبی
این نوع پناهندگی به افرادی داده می‌شود که به دلیل جنگ، درگیری‌های مسلحانه، خشونت‌های گسترده یا تهدید جمعی در کشور خود نمی‌توانند بازگردند، اما شرایط‌شان در چارچوب کنوانسیون ژنو قرار نمی‌گیرد.
نمونه:
· غیرنظامیان در مناطق جنگ‌زده
· افرادی که در معرض بمباران، قحطی یا بی‌ثباتی شدید هستند
آن‌ها معمولا به صورت موقت تحت حفاظت قرار می‌گیرند و پس از تثبیت شرایط کشورشان، ممکن است وضعیت اقامت‌شان مجدداً بررسی شود.
2. پناهندگی بشردوستانه
در برخی کشورها (مانند فرانسه، ایتالیا یا سوئد)، اگر فرد به دلایل بشردوستانه مانند مشکلات شدید جسمی یا روانی، یا وضعیت آسیب‌پذیر (مثلا کودکان بدون همراه یا زنان باردار) قادر به بازگشت نباشد، می‌تواند حمایت دریافت کند.
این نوع پناهندگی بیشتر بر اساس وجدان و اخلاق دولت میزبان ارائه می‌شود، نه صرفا قوانین سختگیرانه بین‌المللی.
3. پناهندگی زیست‌محیطی
اگرچه هنوز در بسیاری از اسناد رسمی به رسمیت شناخته نشده، اما در سال‌های اخیر با افزایش بحران‌های اقلیمی مانند سیل، خشکسالی و طوفان‌های شدید، برخی کشورها به افراد آسیب‌دیده از تغییرات آب‌وهوایی اجازه اقامت موقت داده‌اند.
این نوع پناهندگی هنوز ساختار قانونی مشخصی در سطح جهانی ندارد، اما در حال تبدیل شدن به یک موضوع مهم در مهاجرت جهانی است.
4. پناهندگی برای افراد بدون تابعیت
افرادی که هیچ کشوری آن‌ها را به عنوان شهروند به رسمیت نمی‌شناسد (مثل برخی اقلیت‌های قومی) می‌توانند برای دریافت پناهندگی اقدام کنند. این افراد اغلب از ابتدایی‌ترین حقوق محروم هستند و زندگی‌شان در معرض خطرات جدی است.
5. پناهندگی برای کودکان بدون همراه
کودکان زیر 18 سال که بدون حضور والدین یا قیم قانونی وارد کشور مقصد می‌شوند، گروهی ویژه به حساب می‌آیند. قوانین بین‌المللی تأکید دارند که بررسی پرونده آن‌ها باید با حساسیت، سرعت و حمایت کامل انجام شود. در بسیاری از موارد، به آن‌ها اقامت موقت یا دائم داده می‌شود تا از آسیب‌های احتمالی در امان باشند.
جمع‌بندی
پناهندگی در شرایط جنگی فرآیندی پیچیده اما حیاتی است. با درک درست از قوانین، شناخت مسیرهای قانونی و پرهیز از اشتباهات رایج، می‌توان شانس موفقیت در این مسیر دشوار را افزایش داد. گروه شرکت‌های مهاجرتی با تجربه در مشاوره‌های بین‌المللی، آماده است تا در این مسیر پرچالش، همراه و راهنمای متقاضیان باشد. اگر در منطقه‌ای ناامن هستید یا به دنبال راهی برای حفظ امنیت خانواده خود می‌گردید، مشورت با کارشناسان حرفه‌ای، اولین گام صحیح در این مسیر خواهد بود.